Κανένα παράδειγμα οικονομίας αντιπραγματισμού, απλού και καθαρού, δεν έχει περιγραφεί ποτέ, πολλώ δε μάλλον η ανάδυση του χρήματος από αυτόν. Όλη η διαθέσιμη εθνογραφία υποδεικνύει ότι ποτέ δεν υπήρξε κάτι τέτοιο. Caroline Humphrey, Barter and Economic Disintegration (1985)
«Το Χρήμα στην Ελλάδα», το βιβλίο
«Το χρήμα στην Ελλάδα», επιλογές παραγγελιών
Η ιστορική μελέτη του θεσμού του χρήματος στην σύγχρονη Ελλάδα είναι ιδιαιτέρως αποσπασματική· ενώ υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες με εξαιρετικού επιπέδου ιστορική έρευνα, αυτές εμβαθύνουν σε συγκεκριμένες θεματολογίες: μελετούν συγκεκριμένες περιόδους ή γεωγραφικές περιοχές, ασχολούνται με την ιστορία κάποιου συγκεκριμένου πιστωτικού ιδρύματος, ή καλύπτουν αποκλειστικά την φυσική μορφή του χρήματος (χαρτονομίσματα, κέρματα). Μελέτες πιο διαχρονικού χαρακτήρα αφορούν γενικότερα στην οικονομική ιστορία, διαχειριζόμενες το χρήμα ως κάτι ουδέτερο. Έτσι, στην βιβλιογραφία δεν υπάρχει μελέτη που να καλύπτει την ιστορία του χρήματος ως νομικού και κρατικού θεσμού, καθ' όλη την νεοελληνική ιστορία, από την Επανάσταση στην ΟΝΕ (η μοναδική εξιστόρηση με ευρύτερο θεματικό και χρονολογικό χαρακτήρα, είναι περιορισμένης έκτασης, ενώ η παρουσίαση στατιστικών στοιχείων είναι επίσης περιορισμένη, με αποτέλεσμα ο ενδιαφερόμενος ερευνητής να μην μπορεί να την αξιοποιήσει ως έργο αναφοράς).
Η παρούσα μελέτη εξετάζει το χρήμα στην Ελλάδα από το 1821 έως το 2001, όχι ως ένα φυσικό αντικείμενο ή εμπόρευμα, αλλά ως έναν κρατικό και νομικό θεσμό. Εξετάζει σε βάθος τα κρίσιμα νομισματικά γεγονότα και αποφάσεις της νεοελληνικής ιστορίας, μέσα από πρωτογενείς πηγές (απολογισμούς, καταστατικά και λοιπό αρχειακό υλικό τραπεζών, πρακτικά συνεδριάσεων Βουλής, αλληλογραφία, ΦΕΚ, άρθρα εφημερίδων, κλπ), και δευτερογενή ιστορικά έργα, παρουσιάζοντας εκτενές στατιστικό υλικό. Επιχειρεί μια σαφή και επισταμένη αντιπαραβολή θεωρητικού ερμηνευτικού πλαισίου και ιστορικής έρευνας, καταλήγοντας σε σαφή συμπεράσματα γύρω από την οντολογική κατανόηση του χρήματος στην νεότερη Ελλάδα.
2η Έκδοση (2016): 618 σελ., 103 Πίνακες, 21,59 x 27,94 x 3,53 εκ.
ISBN: 978-9609377584
Περιεχόμενα (μεταφόρτωση σε pdf)
1.1. Η σύγχρονη οικονομική σκέψη για το χρήμα και η κληρονομιά του Άνταμ Σμιθ
1.2. Η πιστωτική θεωρία του χρήματος
1.3. Η ανθρωπολογική ερμηνεία του αντιπραγματισμού
1.4. Η κρατική θεωρία του χρήματος
1.5. Θέματα νομισματικής ιστορίας σχετικά με το παρόν βιβλίο
1.6. Η πολιτική σημασία της φύσης του χρήματος
1.7. Επιλογή ερμηνευτικού μοντέλου
2.1. Το νομισματικό χάος
2.2. Το επαναστατικό νόμισμα
2.3. Τα δημοσιονομικά του αγώνα και το πρώτο χαρτονόμισμα
2.4. Τα δάνεια της ανεξαρτησίας
3.1. Η Ελληνική Πολιτεία
3.2. Ο υποψήφιος βασιλιάς Λεοπόλδος και απόπειρα δανείου 60 εκ. φράγκων
3.3. Η ίδρυση της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας
3.4. Εσωτερικό δάνειο και δεύτερο ελληνικό χαρτονόμισμα
3.5. Η εισαγωγή του Φοίνικα
3.6. Εκτύπωση ατόκου χαρτονομίσματος
3.7. Μια συνοπτική αποτίμηση του Καποδιστριακού νομισματικού έργου
4.1. Θεσμοθέτηση νέου νομισματικού συστήματος
4.2. Η αποτυχημένη παγίωση της δραχμής σε φυσική μορφή
4.3. Το κλείσιμο της ΕΧΤ και παζάρια για νέα εκδοτική τράπεζα
4.4. Η αιρετική ιδέα της κρατικής εκδοτικής τράπεζας
4.5. Δανεισμός
4.6. Κάποια συμπεράσματα για το νέο νομισματικό σύστημα
5.1. Τα Επτάνησα
5.2. Το προϋπάρχον νομισματικό καθεστώς
5.3. Ο Αρμοστής Nugent και οι σκέψεις ίδρυσης κρατικής Τράπεζας
5.4. Τα παζάρια για ιδιωτική τράπεζα
5.5. Αναγγελία, σύσταση και έναρξη εργασιών
5.6. Η νομισματική κυκλοφορία και το νομικό θεμέλιο του χρήματος
5.7. Αναντιστοιχία τραπεζογραμματίου-νομισματικού συστήματος
5.8. Συμπεράσματα
6.1. Η ίδρυση
6.2. Διάδοση του χαρτονομίσματος - συμβίωση με τους τοκογλύφους
6.3. Οι πρώτες κρίσεις της ΕΤΕ και η σωτηρία από το κράτος
6.4. Ανανέωση του προνομίου – ανανέωση της ΕΤΕ
7.1. Η επιλογή του νέου βασιλέα γίνεται από τραπεζίτη
7.2. Τα Επτάνησα και η Ιονική
7.3. Η «Λατινική» Νομισματική Ένωση
7.4. Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΛΝΕ
7.5. Η Κρητική Επανάσταση και η τρίτη αναγκαστική κυκλοφορία (1868)
7.6. Οι κοπές των νέων δραχμών
7.7. Η τέταρτη αναγκαστική κυκλοφορία (1877)
7.8. Κάποια συμπεράσματα
8.1. Η τράπεζα των ομογενών
8.2. Ο διαπλεκόμενος
8.3. Πρώτη προσπάθεια: η «Γενική Πιστωτική»
8.4. Δεύτερη προσπάθεια: η «Προνομιούχος Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας Α.Ε.»
8.5. Ο νομισματικός πόλεμος ΕΤΕ, Ionian και ΠΤΗ
9.1. Εξωτερικός υπερδανεισμός
9.2. H ενεργοποίηση της συνθήκης της ΛΝΕ
9.3. Η άρση της αναγκαστικής κυκλοφορίας
9.4. Η νέα αναγκαστική κυκλοφορία του 1885
9.5. Προς την χρεωκοπία
9.6. Μετά την χρεωκοπία
9.7. Ο πόλεμος του 1897 και τα επακόλουθα
10.1. Ο δανεισμός
10.2. Η συναλλαγματική ισοτιμία της δραχμής μέχρι το 1910
10.3. Προς την άρση της αναγκαστικής... ξανά: το νέο νομισματικό σύστημα
11.1. Πόλεμος και νομισματικοί θεσμοί
11.2. Το ζήτημα του συναλλάγματος11.3. Η προστασία του συναλλάγματος
11.4. Πενία τέχνας κατεργάζεται: αναγκαστικό δάνειο προ της κατάρρευσης
12.1. Οι φλέγουσες οικονομικές ανάγκες και η αντιμετώπισή τους
12.2. Το δάνειο Σταθεροποιήσεως και η μάχη για το εκδοτικό προνόμιο
12.3. Το πρωτόκολλο της Γενεύης
12.4. Η ίδρυση της Τραπέζης της Ελλάδος Α.Ε.
12.5. Το ζήτημα των καλυμμάτων και η επιστροφή Βενιζέλου στην πολιτική σκηνή
12.6. Τα υπόλοιπα σημεία τριβής και η διευθέτησή τους
12.7. Η νέα δραχμή
12.8. Κοινωνία των Εθνών και Κεντρικές Τράπεζες
13.1. Η «μάχη της δραχμής»
13.2. Το central banking στην Ελλάδα: από την θεωρία στην πράξη
13.3. Η δραχμή μετά την «μάχη» και πριν τον πόλεμο
13.4. Ανάκαμψη
14.1. Νομισματικοί θεσμοί ενόψει πολέμου
14.2. Η φυγή της κυβέρνησης, της ΤτΕ και του χρυσού
14.3. Τα χαρτονομίσματα των κατακτητών
14.4. Εγχειρίδιο λεηλασίας, μέρος α': «λογιστική λεηλασία»
14.5. Εγχειρίδιο λεηλασίας, μέρος β': «νομισματική λεηλασία» ή «κατοχικό δάνειο»
14.6. Τα «μέτρα» που δεν απέδωσαν
14.7. Κυβέρνηση του βουνού: νόμισμα ή όχι;
15.1. Συζητήσεις πριν την απελευθέρωση και οι διαγκωνισμοί Βαρβαρέσου-Ζολώτα
15.2. Η επομένη της απελευθέρωσης και μεταβατικά μέτρα
15.3. Η νομισματική σταθεροποίηση Σβώλου-Ζολώτα βάσει του σχεδίου Waley
15.4. Το πείραμα Βαρβαρέσου
15.5. Η συμφωνία Τσουδερού-Bevin
15.6. Η ισοτιμία με τις προπολεμικές δραχμές για τις ανώνυμες εταιρείες
15.7. Αμερικανική βοήθεια, αμερικανικός έλεγχος
15.8. Νομισματικός έλεγχος υπό την AMAG
15.9. Κάποια συμπεράσματα
16.1. Το νέο διεθνές πλαίσιο: το σύστημα Μπρέτον Γουντς (Bretton Woods)
16.2. Η Έκθεση Βαρβαρέσου «επί του οικονομικού προβλήματος της Ελλάδος»
16.3. Η υποτίμηση Μαρκεζίνη
16.4. Η επόμενη ημέρα
16.5. Χρήμα και τράπεζες σε μια κεντρικά σχεδιασμένη καπιταλιστική οικονομία
16.6. Συμπεράσματα για την αξία της δραχμής
17.1. Σύντομο ιστορικό της ΕΟΚ
17.2. Ασταθές δολάριο και ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα
17.3. Το σοκ του Νίξον: τούνελ, φίδια και λίμνες
17.4. Προς την νομισματική ενοποίηση
17.5. Η Ευρωπαϊκή Λογιστική Μονάδα
17.6. Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα και το ECU
18.1. Ένα σχόλιο για την χρήση του ΑΕΠ
18.2. Η ελληνική οικονομία σε μετάβαση
18.3. Η δραχμή σε καθεστώς κυμαινομένων ισοτιμιών
18.4. Πληθωρισμός: νομισματική επέκταση και εξωτερικά σοκ
18.5. Θεσμικές μεταβολές στην έκδοση χρήματος
18.6. Η συμμετοχή της δραχμής στο ECU
18.7. Συμπερασματικά
19.1. Το πολιτικό παρασκήνιο της ΟΝΕ
19.2. ΟΝΕ και επιχειρήσεις
19.3. Η έκθεση της επιτροπής Ντελόρ
19.4. Η (δυσ)λειτουργία του ΜΣΙ
19.5. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ
19.6. Κριτήρια σύγκλισης: το νέο φετίχ
19.7. Ανάγκα και οι Γερμανοί πείθονται
19.8. Το ευρώ στην τελική ευθεία
19.9. Θεωρητικές προσεγγίσεις εναντίον της νομισματικής ένωσης
20.1. Το ιδεολογικό υπόβαθρο της ελληνικής συμμετοχής στην ΟΝΕ
20.2. Η μεταπολίτευση σε κρίση
20.3. Νομισματική και συναλλαγματική πολιτική της νέας εποχής
20.4. Διαδοχικές κυβερνήσεις με το βλέμμα στραμμένο στην ΟΝΕ
20.5. Κερδοσκοπικές επιθέσεις20.6. Υποτίμηση της δραχμής και ένταξη στον ΜΣΙ
20.7. ΟΝΕ και η φούσκα της Σοφοκλέους
20.8. Η έναρξη του ευρώ - η δραχμή στον ΜΣΙ ΙΙ
20.9. Η Ελλάδα γίνεται δεκτή στο ευρώ
20.10. Το μαγείρεμα του ελληνικού χρέους
21.1. Οι προκαταρκτικές συζητήσεις
21.2. Η συζήτηση της Συνθήκης του Μάαστριχτ στην Βουλή
21.3. Μετά το Μάαστριχτ
21.4. Ευρώ και οι Έλληνες επιχειρηματίες
21.5. Στην τελική ευθεία: οι απόψεις για την ένταξη στο ευρώ
21.6. Διακριτική κριτική
21.7. Η περίπτωση του ΚΚΕ
21.8. Οι αιρετικοί
21.9. Κάποια σχόλια για τις εκφρασθείσες απόψεις
22.1. Χαμηλά επιτόκια και υπερδανεισμός
22.2. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
22.3. Το Ευρώ σε φυσική μορφή
22.4. Αύξηση τιμών
22.5. Γερμανία, εξαγωγικός κολοσσός
22.6. Η πρώτη δεκαετία του ευρώ: προοπτικές
23.1. Η κρατική ισχύς και το χρήμα
23.2. Κρατική νομισματική θεωρία και πράξη
23.3. Ξένος έλεγχος του νομισματικού συστήματος
23.4. Τελικά συμπεράσματα
24.1. Ο κρατικός σε σχέση με τον «ανεξάρτητο» χαρακτήρα των ελληνικών Εκδοτικών Τραπεζών
24.2. Η «μεταλλική δραχμή»
24.3. Το χρήμα στα ελληνικά Συντάγματα
24.4. Τοπικά νομίσματα
24.5. Λογιστικές τεχνικές που επέτρεψαν την εισδοχή της Ελλάδας στην ΟΝΕ
24.6. Η κρίση του ΜΣΙ του 1992-93
24.7. Ποσοτική θεωρία και εμπειρικά δεδομένα από την ελληνική νομισματική ιστορία
25.1. Επίσημες και ανεπίσημες ισοτιμίες των εθνικών νομισμάτων
25.2. Κοπές μεταλλικών νομισμάτων
25.3. Αρχικές διανομές μετοχών ελληνικών εκδοτικών τραπεζών
25.4. Ποσοτικά στοιχεία κυκλοφορίας χρήματος, 1836-1999
25.5. Νομισματική πολιτική 1974-2000: στοχοθεσί ακαι επιτόκια αναφοράς
25.6. Πληθωρισμός 1915-2015
25.7. Συνοπτικά στοιχεία ελληνικών δανείων
25.8. Δημοσιονομικά στοιχεία 1960-2012
25.9. Στοιχεία ισοζυγίου πληρωμών 1851–2012
25.10. ΟΝΕ, Ευρώ και ΕΚΤ
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Permissions beyond the scope of this license may be available here.