Κατά κανόνα, οι σημερινοί οικονομολόγοι δεν κάνουν τον κόπο να μελετήσουν την ιστορία του χρήματος. Είναι πολύ ευκολότερο να την φανταστούν και να υποθέσουν τις αρχές αυτής της φανταστικής γνώσης Alaxander del Mar, A History of monetary systems (1901)
Ινδική dharana και ελληνική δραχμή: συσχετισμοί ή συμπτώσεις;
Η dharana (धारण, επίσης γνωστή ως αργυρή karshapana) ήταν ένα αρχαίο ινδικό νόμισμα και μονάδα βάρους.1 Κατά τον Alexander del Mar, η προέλευση του ονόματος ανάγεται στην σανσκριτική λέξη dhri (κρατώ).2 Πράγματι, dhri σημαίνει κρατώ, φέρω, κουβαλώ,3 και από αυτήν την ρίζα προέρχονται και τα επίθετα dhâri, dhâraka (= dhri + aka) και dhârana (= dhri + ana) που αναφέρονται σε κάποιον ή κάτι κάτι που κρατάει, που φέρει.4
Αν παραβάλλουμε το αρχαίο ελληνικό νόμισμα δραχμή, που προέρχεται από την αρχαιοελληνική ρίζα δρὰξ (γεν.: τῆς δρακὸς, νεοελλ.: δράκα) που υποδηλώνει ό,τι χωράει σε μια χούφτα, και που σχετίζεται με το ρήμα δράσσομαι/δράττομαι (νεοελλ.: αρπάζω, κρατάω), τότε προκύπτει ένας ενδιαφέρων συσχετισμός.
Μια ενδεχομένως κοινή γλωσσολογική ρίζα που παρατήρησε ένας νομισματικός ιστορικός. Η ομοιότητα μεταξύ του σανσκριτικού dhâraka και του νεοελληνικού δράκα είναι τουλάχιστον προκλητική.
Αργυρλη αιγινήτικη δραχμή (πηγή: Wikipedia)
Αργυρή karshapana (dharana) της Μαουριανής Αυτοκρατορίας, 3ος αι. π.Χ., Βόρεια Ινδία (αντικείμενο CM OR.7296, ©Trustees of the British Museum, αναπαραγωγή βάσει όρων χρήσης).
Βεβαίως, συσχετισμός δεν σημαίνει αναγκαστικά και αιτιότητα και μπορούμε να κρατήσουμε μια μικρή επιφύλαξη. Π.χ., τα δύο νομίσματα δεν φαίνεται να έχουν άμεση σχέση, καθώς η αργυρή δραχμή ήταν αρκετά βαρύτερη από την αργυρή karshapana.5 Σε κάθε περίπτωση δεν εμβαθύνω την συζήτηση στο ποια είναι η αρχαιότερη γλωσσική μορφή ή το αρχαιότερο νόμισμα, καθώς αυτό ξεφεύγει αρκετά από την έρευνα που έχω ήδη κάνει.
Πάντως αυτές οι ομοιότητες, αν δεν είναι τυχαίες, παραπέμπουν σε πρώιμες σχέσεις μεταξύ δύο απομακρυσμένων πολιτισμών. Αν μάλιστα παραβάλλουμε και το περσικό/αραβικό ντιρέμ (dirhem) που προέρχεται από την δραχμή και που επέστρεψε με αντιδάνειο ως δράμι, τότε δημιουργείται μια ενδιαφέρουσα διαδρομή που συνδέει την Ελλάδα, την Ινδία, την Περσία και τον αραβικό κόσμο.
Παραπομπές
1 D. C. Sircar, Studies in Indian Coins, Motilal Banarsidass Publishers, Delhi 2008(1998), σελ. 73
2 Alexander del Mar, A history of money in ancient countries from the earliest times to the present, George Bell & Sons, London 1885, σελ. 61
3 Arthur A. MacDonell, Sanskrit English Dictionary (Practical Hand Book), Asian Educational Services, Longman, Greens & Co., London 1893, σελ. 133-134 (https://archive.org/details/afr4858.0001.001.umich.edu).
4 (α) Arthur A. MacDonell, Sanskrit English Dictionary, σελ. 132. (β) Theodor Benfey, A Sanskrit-English Dictionary: With References to the Best Edition of Sanskrit Author and Etymologies and Camparisons of Cognate Words Chiefly in Greek, Latin, Gothic, and Anglo-Saxon, Asian Educational Services, New Delhi 1998 (1866), σελ. 439.
5 Η Σολώνεια δραχμή υπολογίζεται σε 67,5 κόκκους ή 4,3 g, ίση με 0,73 αιγηνίτικες που ζύγιζαν 92,4 κόκκους ή 6 g (Barclay V. Head (μτφρ. Ι. Ν. Σβορώνου), Ιστορία των νομισμάτων, τ.1, Τυπ. Π. Δ. Σακελλαρίου, Αθήνα 1898, σελ. 459). Οι υπάρχουσες dharana ζυγίζουν περίπου 3,4 g.
Προσθήκη νέου σχολίου